ΚΑΛΑΒΡΥΤΙΝΟΥΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ 1821
Μια εκδήλωση της Ένωσης Καλαβρυτινών Αθήνας
Το απόγευμα της 26ης Νοεμβρίου 2021, πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα η παραπάνω αναφερόμενη εκδήλωση, με την οποία ολοκληρώθηκαν οι δράσεις της Ένωσης Καλαβρυτινών Αθήνας στις εορταστικές εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια από την έναρξη του αγώνα για την εθνική μας παλιγγενεσία.
Στην εκδήλωση που έγινε μπροστά σε πολλούς, παρά τις αντίξοες καιρικές και υγειονομικές συνθήκες, Καλαβρυτινούς, απηύθυναν χαιρετισμούς οι Αντώνης Πετμεζάς, εκ μέρους του Ομίλου Απογόνων Αγωνιστών 1821, και Ανδρέας Ζαΐμης, μέλος του ιδίου ομίλου, αλλά και πρόεδρος του Συλλόγου για τον Μακεδονικό Αγώνα.
Την εκδήλωση άνοιξε ο Πρόεδρος της Ένωσης κ. Ευθ. Βαζαίος και ακολούθησαν οι εισηγητές, που ήταν οι συμπατριώτες μας Καλαβρυτινοί, κ.κ. Αθ. Τζώρτζης (συνταξιούχος της κοινωνικής ασφάλισης και πολύμοχθος / πολύπειρος ιστορικός ερευνητής της ιστορίας της περιοχής μας από τον Προφήτη Ηλία – τέως Γκέρμπεσι) και Τάκης Μπαλφούσιας (συνταξιούχος εκπαιδευτικός /φυσικός από την Κλειτορία).
Αμφότερες οι εισηγήσεις ήταν πλήρεις, σαφείς και ισχυρά τεκμηριωμένες, με αναφορά στο σύνολο της επαναστατικής περιόδου από την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα μέχρι και μετά την σύσταση του Ελληνικού Κράτους, φτάνοντας μέχρι και την εποχή της επίσημης αναγνώρισης της αγωνιστικής δράσης των συμμετεχόντων μαχητών και της χορήγησης σε αυτούς των σχετικών αριστείων από την πλευρά της Πολιτείας. Για τα χορηγηθέντα αριστεία έγινε λεπτομερής αναφορά.
Οι δύο εισηγήσεις ήταν συγκλίνουσες και η μία, είτε εξειδίκευε είτε απλώς επιβεβαίωνε την άλλη. Η εισήγηση του κ. Τζώρτζη κάλυπτε το σύνολο του ‘Καζά των Καλαβρύτων”, ενώ ο κ. Μπαλφούσιας, πέραν της γενικής του αναφοράς στο σύνολο του Καζά, εξειδίκευσε την τοποθέτησή του και στο επί μέρους τμήμα, αυτό της “Καστάνας”(που ταυτίζεται με την σημερινή περιοχή της Κλειτορίας).
Περιληπτικά και σχηματοποιημένα έχουμε:
- Η έναρξη της επανάστασης του 1821, σαφώς και τεκμηριωμένα ξεκίνησε από τα Καλάβρυτα. Κάθε προσπάθεια για την μετάθεση του τόπου έναρξής της στην Μεσσηνία ή στην Λακωνική Μάνη, δεν διαθέτει ιστορική τεκμηρίωση από τα ίδια τα γεγονότα και αποτελεί βίαιη παραχάραξη της αληθούς ιστορίας. Έτσι άλλωστε έχει αναγνωριστεί από την Πολιτεία με Διάταγμα του 1836 και έτσι είναι καταγεγραμμένο στη συνείδηση του Λαού μας.
- Τα όρια του “Καζά των Καλαβρύτων”, δηλαδή της επί τουρκοκρατίας διοικητικής διαίρεσης, δεν ταυτίζονται με τα σημερινά γεωγραφικά όρια της Επαρχίας / Δήμου Καλαβρύτων, αλλά είχε πολύ ευρύτερα όρια. Συγκεκριμένα, τα όρια του σημερινού μας Δήμου προσαυξάνονταν και με την όμορο περιοχή των Νεζεροχωρίων (που σήμερα ανήκουν στον Δήμο Φαρών) και την περιοχή των Κλουκινοχωρίων (που σήμερα ανήκουν στον Δήμο Αιγίου) προκειμένου να συγκροτηθεί ο Καζάς των Καλαβρύτων .
- Οι Καλαβρυτινοί αγωνιστές δεν αναφέρθηκαν ονομαστικά (είναι καταγεγραμμένοι από τον κ. Τζώρτζη πάνω από 2.500 αγωνιστές, σε μια επτάτομη έκδοση, την οποία έχει συγκροτήσει σαν αποτέλεσμα της ερευνάς του, και που συνεχώς εμπλουτίζει). Δόθηκαν μόνο μερικές αναγκαίες πληροφορίες με αναφορά και ονομάτων.
- Η δράση των Καλαβρυτινών αγωνιστών, δεν περιορίζεται μόνο στην περιοχή τους. Ο Αναγνώστης Στριφτόμπολας πχ από την Κέρτεζη ήταν βασικός συντελεστής της μάχης του Λεβιδίου, όπου έχασε και την ζωή του, ενώ αρκετοί νέοι Καλαβρυτινοί ήταν μαχητές του “Ιερού Λόχου” δίνοντας τη ζωή τους στον αγώνα υπό τον Αλ. Υψηλάντη στο Δραγατσάνι της Μολδοβλαχίας.
- Γεγονότα , μεγάλης επιρροής ως προς την έναρξη του αγώνα, που προηγούνται της 25ης Μαρτίου και χαρακτηρίζονται ως “προεπαναστατικά”, σχεδόν στο σύνολό τους, ήταν γεγονότα που έλαβαν χώρα στον Καζά των Καλαβρύτων.
- Η συμμετοχή στον αγώνα, αφού ξεπεράστηκαν μερικές αμφιβολίες και φόβοι (αυτά κυρίως βασίζονταν στην ανάμνηση της δυσμενέστατης εμπειρίας από τα Ορλωφικά) στηρίζονται τόσο στην παρακίνηση και το παράδειγμα επώνυμων κληρικών, των προεστών και των τοπικών καπεταναίων / οπλαρχηγών, αλλά και στην αυθόρμητη επαναστατική διάθεση του συνόλου του τοπικού πληθυσμού.
- Στον αγώνα ο όγκος των μαχητών ήσαν οι άνδρες, αλλά ή “επιμελητεία” του όλου εγχειρήματος, κυρίως ώς προς την εξασφάλιση τροφοδοσίας και την περίθαλψη των τραυματιών μαχητών, ήταν γυναικεία υπόθεση.
- Ο ρόλος των τοπικών μοναστηριών, και ιδίως των Αγ. Λαύρας, Μεγάλου Σπηλαίου, Αγ. Θεοδώρων (στην Αροανία) και Αγ. Αθανασίου (στην Κλειτορία), ήταν κομβικός σε όλη την περίοδο του αγώνα.
- Η περιοχή των Καλαβρύτων ήταν πολυάνθρωπη, δημιουργούντο σε αυτή , συνολικώς, αξιόλογα εισοδήματα κυρίως από την άσκηση αγροτικών δραστηριοτήτων, και η φορολογική της συνεισφορά στα έσοδα της τουρκικής αρχής ήταν πολύ σημαντική.
- Η εξάπλωση της δράσης της Φιλικής Εταιρίας, ιδίως κατά το 1820, στην περιοχή ήταν αρκετά έντονη. ¨Έχουν καταγραφεί 69 άτομα (η σχετική έρευνα συνεχίζεται) που ζούσαν στην περιοχή και ήταν μέλη της Εταιρείας έχοντας δώσει και τον σχετικό όρκο.
- Οι εμφύλιοι σπαραγμοί, κυρίως στα μεσαία χρόνια της επανάστασης, είχαν ισχυρό αποτύπωμα και στην περιοχή των Καλαβρύτων με βασικούς εκπροσώπους του αγώνα των “πολιτικών” ενάντια στους “στρατιωτικούς”, τους “Δυο Αντρέηδες” (ήτοι του Ανδρέα Ζαΐμη και του Ανδρέα Λόντου).
- Στην περίοδο της παρουσίας του Ιμπραήμ στην περιοχή υπήρξαν κάποια χωριά της περιοχής που “προσκύνησαν” και οι κάτοικοί τους έλαβαν τα “προσκυνοχάρτια“. Το όλο εγχείρημα, από την τουρκική πλευρά, είχε σαν βασικό στόχο να φανεί στο εξωτερικό ότι ο απελευθερωτικός αγώνας δεν ήταν καθολικός αλλά υπόθεση λίγων αντιφρονούντων και το μεγάλο σύνολο του πληθυσμού ήταν ευπειθείς στην τουρκική διοίκηση. Δι’ αυτού του τρόπου, θα περιοριζόταν το κίνημα του φιλελληνισμού και θα αποτρέπονταν αλλοδαπά κράτη να κρατήσουν συμπαθή και ίσως και υποστηρικτική θέση ως προς την επανάσταση.
- Το όλο τουρκικής εμπνεύσεως και εφαρμογής εγχείρημα, αντιμετωπίσθηκε αποτελεσματικά από τον Θ. Κολοκοτρώνη, με την ισχυρή προτροπή του “Φωτιά και Τσεκούρι στους προσκυνημένους“ που αποθάρρυνε τελείως κάθε σκέψη για καθολικό τουρκοπροσκυνήμα.
Στην συζήτηση που επακολούθησε, εκφράστηκαν οι ευχαριστίες της ¨Ένωσής μας προς τους εισηγητές και αναγνωρίστηκε από όλους η ποιότητα και η πληρότητα των εισηγήσεων.
Ο τέως αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, συμπατριώτης μας (από την Κέρτεζη ) κ. Αν. Κανελλόπουλος, αναφέρθηκε καταγγελτικά κατά της ενέργειας του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Π. Παυλόπουλου , ο οποίος , την τελευταία ημέρα της θητείας του, υπέγραψε Προεδρικό Διάταγμα, αναφερόμενο στην Αερόπολη και την συμβολή της στον αγώνα και θέτοντας έτσι εν αμφιβόλω την έναρξη του Αγώνα στα Καλάβρυτα. Επίσης, εξέφρασε την ισχυρή έκπληξή του, για την απόφαση της Δημοτικής Αρχής των Καλαβρύτων, να ορισθεί ο κ. Παυλόπουλος, ως ο ομιλητής στο προσεχές μνημόσυνο του “Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος” που θα γίνει στις 13.12.2021.
Το ακροατήριο της εκδήλωσης μας , έδειξε ότι συμμερίζεται τις θέσεις του κ. Κανελλόπουλου.
Σαν στοιχείο ενδεικτικό της ποιότητας του λόγου που παρουσιάσθηκε στην εκδήλωση, παρατίθεται ένα μικρό τμήμα από την εισαγωγική ομιλία του Προέδρου της Ένωσης κ. Ευθ. Βαζαίου:
Ο ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΙΝΩΝ ΣΤΟΥΣ ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ (Ε. ΒΑΖΑΙΟΣ)
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τα Καλάβρυτα έχουν πρωταγωνιστήσει στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες της πατρίδας. Από τα Ορλωφικά, τον ξεσηκωμό του 1821, ακόμη και κατά την Εθνική Αντίσταση του Β’ παγκοσμίου πολέμου, στην περιοχή των Καλαβρύτων έχουν διαδραματιστεί σημαντικά γεγονότα ένοπλης αντιπαράθεσης με τους κατά καιρούς κατακτητές, είτε αυτοί ήσαν Οθωμανοί, είτε Ναζί.
Όταν οι υλικοί και ανθρώπινοι πόροι δεν είναι αρκετοί, ο ανταρτοπόλεμος ή ανορθόδοξος πόλεμος είναι η μορφή της ένοπλης αντιπαράθεσης που επιλέγεται από τους κατακτημένους. Οι εξεγερμένοι επιλέγουν δυσπρόσιτες περιοχές, όπου έχουν πλεονέκτημα έναντι του αντιπάλου, εδάφη δηλαδή με ευνοϊκές συνθήκες για απόκρυψη και άμυνα, συνήθως περιοχές ορεινές και δασώδεις.
Επιτυχημένες εξεγέρσεις έλαβαν χώρα μόνο σε περιοχές που ο πληθυσμός ήταν θετικός ως προς τον σκοπό της εξέγερσης. Οι νέοι μαχητές προέρχονται από τις λαϊκές μάζες και η τροφοδοσία των αγωνιστών εξασφαλίζεται με τη συνδρομή του τοπικού πληθυσμού. O Carl Schmitt (Γερμανός φιλόσοφος) συνόψισε τα κριτήρια που περιγράφουν τον αντάρτη – επαναστάτη ως εξής: ο αντάρτης διακρίνεται για «μη τακτικότητα, αυξημένη κινητικότητα στη δραστική μάχη, αυξημένη δέσμευση ως προς το σκοπό της εξέγερσης, και τελλουρικό (δηλαδή στενά συνυφασμένο με την γη) χαρακτήρα».
Η περιοχή των Καλαβρύτων συγκεντρώνει όλα τα παραπάνω στοιχεία, τόσο γεωγραφικά, όσο και ανθρωπολογικά – πολιτισμικά. Ο Χελμός και ο Ερύμανθος είναι ψηλά και απόκρημνα, δασωμένα βουνά, ιδανικά για απόκρυψη και διαφυγή. Η περιοχή, τουλάχιστον μέχρι το Β’ παγκόσμιο πόλεμο, ήταν αποκομμένη, με στενές προσβάσεις που δυσχέραιναν την κίνηση τακτικών στρατευμάτων και τον εφοδιασμό τους.
Ο πληθυσμός, βασικά αγρότες και κτηνοτρόφοι, στενά δεμένος με τη γη, με κοινές πολιτισμικές αξίες (γλώσσα, θρησκεία, οικογένεια), υψηλό αίσθημα ανεξαρτησίας, φρόνημα ανυπότακτο και ατρόμητο. Τα μοναστήρια της περιοχής, σαν οργανωμένες δομές, προσέφεραν επίσης τεράστια υποστήριξη, όσον αφορά τον εφοδιασμό και την περίθαλψη των εξεγερμένων.
Αυτό το μίγμα ανθρωπογεωγραφίας αποτελεί τη μήτρα για την ανάπτυξη επαναστατικών δράσεων στην περιοχή μας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που τα Καλάβρυτα πρωταγωνίστησαν σε όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες, υφιστάμενα ως εκ τούτου την οργή των εκάστοτε κατακτητών. Ελευθερία χωρίς θυσίες δεν καταχτιέται!
………………..
Την όλη εκδήλωση επιμελήθηκε ο Γ.Γ. της Ένωσης Κύριος Δημ. Χριστοδούλου
